Програм бүтээгч үндсэн элементэд тогтмол утга, хувьсагч, илэрхийлэл, заавар, функц, пакет, тайлбар зэрэг багтана. Барилга барихад тоосго, мод гэх мэт үндсэн элементүүд хэрэглэхтэй адил програм нь эдгээр элементээс бүтдэг юм. Эдгээрийн талаар дараах хэсгүүдэд тайлбарласан.
TODO: Програм ажиллах явцад утга нь өөрчлөгдөхгүй өгөгдөл.
1, 87, -222 зэрэг тоонууд нь бүхэл тоонууд юм.
Go хэлэнд бүхэл тоог uint8, uint16, uint32, uint64, int8, int16, int32, int64 төрлүүдээр тодорхойлдог. 8, 16, 32, 64 зэрэг төгсгөл нь тухайн төрөл ямар хэмжээтэй болохыг илэрхийлнэ.
uint нь “тэмдэггүй бүхэл” тоог төлөөлнө. Тэмдэггүй бүхэл тоо нь эерэг утгатай байна, ө.х 0 буюу түүнээс их бүхэл тоонууд.int нь “тэмдэгтэй бүхэл” тоон төрөл юм.
uint8 тоог өөрөөр байт (byte) гэж нэрлэдэг. Байт нь компютерийн системд маш өргөн хэрэглэгддэг нэгж юм. 1 байт = 8 бит, 1024 байт = 1 килобайт, 1024 килобайт = 1 мегабайт гэх мэт нэрлэдэг.
5.5, 8.3, -12.6 зэрэг нь хөвөгч цэгтэй бодит тоонууд юм.
Go хэлэнд бүхэл тоо, бодит тоог ялгахын тулд хөвөгч цэгийг ашигладаг. Ө.х 5.0 нь бодит тоо,5 нь бүхэл тоо юм. Бодит тоог float32, float64 төрлүүдээр тодорхойлно. Эдгээрийг харгалзан дан, давхар нарийвчлалтай бодит тоонууд гэж бас хэлдэг.
Нарийвчлал нь тухайн бодит тоон төрөл хичнээн цифр дүрсэлж чадахыг илэрхийлдэг. Төрлийн хэмжээ их байвал илүү олон цифр хадгалах буюу нарийвчлал нь өндөр байна. Жишээ нь, "зургаан цифрийн нарийвчлал" гэдэг нь тухайн төрөл зургаан цифр бүхий бодит тоо хадгалахад хүрэлцэнэ гэсэн үг. Хөвөгч цэг нь хаана байрлах нь хамаагүй.
Тухайлбал, 123456.0 ба 0.123456 утгууд нь санах ойд хоёулаа ижил хэмжээний зай эзлэх болно.
Тэмдэгт мөр нь дан эсвэл давхар хашилтад бичигдсэн тэмдэгтүүдийн дараалал буюу текст юм. Давхар хашилтанд нэг л мөр текст бичдэг бол дан хашилтад олон мөр текст бичиж болно.
Жишээ нь, “Hello world!” эсвэл
`Hello
World!`гэж бичнэ.
Тэмдэгт мөрийн уртыг тодорхойлох шаардлага олон гардаг. Үүнд len() функцийг ашиглаж болно:
len("Hello World")Тэмдэгт мөрийн цуваанаас тодорхой нэг тэмдэгтийг ялгах бол [] үйлдлийг ашиглана. Жишээ нь текстийн хамгийн эхний тэмдэгтийг [0] гэж ялгаж авч болно.
Олон мөр текстийг ````` ``` тэмдэгтээр хашиж бичиж болно.
Жишээлбэл:
xml:=`
<?xml version="1.0" encoding="utf-8"?>
<person>
<name>
<first>Ууганбаяр</first>
<last>Сүхбаатар</last>
</name>
<email type="хувийн"> [email protected]</email>
<email type="ажлын"> [email protected] </email>
</person>
`Тайлбар нь програмын элементүүдийг тайлбарлахад хэрэглэгдэнэ. Хөрвүүлэгч нь тайлбарыг алгасаж хөрвүүлдэг, ө.х машины кодонд тайлбар орохгүй, нөлөө үзүүлэхгүй гэсэн үг.
Go кодон дотор тайлбарыг хоёр хэлбэрээр хийж болно:
- Нэг мөр тайлбар нь
//-аар эхлэх ба мөрийн төгсгөл дээр төгсөнө - Блок тайлбар нь
/* тайлбар */хэлбэртэй бичигдэнэ
Зарим хүн програмыг зөвхөн компютерт зориулсан зааврууд гэж ойлгодог. Энэ нь буруу ойлголт юм. Зөвхөн машинд зориулж програм бичдэг гэвэл өрөөсгөл зүйл болно. Тийм програмууд нь уншиж ойлгох, засварлахад маш хүнд байдаг бөгөөд заримдаа зохиогч нь өөрөө ойлгохгүй байх нь ч бий.
Тэгэхээр, програмын эх код нь компютерт зориулсан зааврууд мөн боловч хамгийн чухал нь хүн уншихад ойлгомжтой, тодорхой байх хэрэгтэй. Тийм учраас програмдаа хангалттай сайн тайлбар оруулж байх хэрэгтэй.
Үүнд дараах дүрмийг мөрдлөг болгох хэрэгтэй.
- Нэг функц хоёр хуудсаас урт сунжирсан байх хэрэггүй
- Олон давхар if зэрэг төвөгтэй нийлмэл логикоос зайлсхийх хэрэгтэй
- Урт сунжирсан команд, заавруудаас зайлсхийх хэрэгтэй
Програмчлалын хэл бүрт эх кодын формат нь өөр өөр стандарттай байдаг. Go хэлний хувьд эх кодыг автоматаар нэг форматад оруулдаг багаж бий.
Ер нь “Би энэ програмыг зөвхөн өөрөө өөртөө бичиж байна, тиймээс надад тайлбар хэрэггүй” гэж бодох хэрэггүй. Эхлээд код бичиж байх үед бүх зүйл тодорхой харагдах боловч түүнийгээ долоо хоногийн сүүлээр дахин харахад ойлгомжгүй, нууцлаг зүйлүүд их гарах болно. Тиймээс програмдаа тайлбар хийж байх хэрэгтэй.
Энгийн тооцоолол хийхэд илэрхийллийг ашиглана. Илэрхийлэл гэдэг нь тогтмол утга, хувьсагч, үйлдлийг залгасан цуваа юм.
Жишээ нь:
(1 + 2) * 4
a + 1.0
z / math.Sqrt(2.0)
"Тэмдэгт мөр."
2.0 * math.Sin( 3.14159 * angleDegrees/180.0 )Илэрхийллийн зорилго нь тооцоолол, үнэлэлт хийж үр дүн гарган авахад оршдог. Илэрхийллийн төрөл гэдэг нь түүнийг үнэлээд гарах утгын төрөл юм. Үр дүн гарахгүй илэрхийллийг хоосон төрлийн илэрхийлэл гэж үзнэ.
Нийлмэл илэрхийллийг тооцоолоход үйлдлийн зэрэглэл гэсэн ойлголт чухал байдаг. Үйлдлийн зэрэглэл нь илэрхийлэл дэх аль хэсэг эхэлж үнэлэгдэх вэ гэдгийг тодорхойлно.
Жишээ нь, илэрхийлэлд *, /, % зэрэг арифметик үйлдэл нь +, - үйлдлээс өндөр зэрэглэлтэй. Тиймээс a - b * c илэрхийлэл нь a - (b * c) илэрхийлэлтэй ижил юм. Хэрэв үйлдлүүдийг өөрөөр бүлэглэхийг хүсэж байгаа бол хаалтыг ашиглах хэрэгтэй: (a - b) * c.
| Үйлдэл | Утга | Жишээ |
|---|---|---|
| * | Үржих | x * y |
| / | Хуваах | x / y |
| % | Хуваасан үлдэгдэл олох | x % y |
| + | Нэмэх | x + y |
| - | Хасах | x - y |
| + (унар) | Эерэг тэмдэг | +x |
| - (унар) | Сөрөг тэмдэг | -x |
Эдгээр үйлдлээс зөвхөн ％ үйлдэл нь бүхэл тоон операнд шаардана. Бусад үйлдлийг нь дурын тоон төрөл дээр хэрэглэж болно.
Олгох үйлдэл нь түүний баруун талд байгаа илэрхийллийг тооцоолоод үр дүнг зүүн талын обектод онооно. Зүүн талын операнд нь өөрчлөгдөх боломжтой обект (хувьсагч гэж нэрлэдэг) байна.
| Үйлдэл | Утга | Жишээ | Үр дүн |
|---|---|---|---|
| = | Утга олгох | x = y | х-д y утгыг онооно |
| := | Зарлаад олгох | x:=10 | x хувьсагчийг шинээр зарлаад 10 утга онооно |
| +=, -=, *=, /=, %=, &=, ^=, |=, <<=, >>= | Нийлмэл олгох | x *= y | x oper= y нь x = x oper (y) –тэй ижил |
| Үйлдэл | Утга | Нөлөө | Илэрхийллийн үр дүн |
|---|---|---|---|
| x++ | Нэмэх | x = x + 1 | x –н утгыг 1-ээр нэмнэ |
| x-- | Хасах | x = x - 1 | x –н утгыг 1-ээр хорогдуулна |
Харьцуулах үйлдэл нь хоёр операндыг харьцуулаад true (үнэн) эсвэл false (худал) утгыг гаргана.
| Үйлдэл | Утга | Жишээ | Үр дүн |
|---|---|---|---|
| < | Бага | x < y | хэрэв x нь y-ээс бага бол true, бусад үед false |
| <= | Бага буюу тэнцүү | x <= y | хэрэв x нь y-тэй тэнцүү буюу бага бол true, эсрэг тохиолдолд false |
| > | Их | x > y | x нь y-ээс их бол true, эсрэг тохиолдолд false |
| >= | Их буюу тэнцүү | x >= y | хэрэв x нь y-тэй тэнцүү буюу их бол true, эсрэг тохиолдолд false |
| == | Тэнцүү | x == y | x нь y-тэй тэнцүү бол true, эсрэг тохиолдолд false |
| != | Тэнцүү биш | x != y | хэрэв x нь y-тэй тэнцүү биш бол true, эсрэг тохиолдолд false |
Логик үйлдлүүдийг холбон нийлмэл логик илэрхийлэл зохиож болно. Логик илэрхийлэл нь ихэвчлэн үсэргэх болон заавруудын дарааллыг өөрчлөхөд ашиглагддаг. Go хэлэнд дараах логик үйлдлүүдийг ашигладаг.
| Үйлдэл | Утга | Жишээ | Үр дүн |
|---|---|---|---|
| && | Логик AND | x && y | x ба y нь хоёулаа true үед true, бусад үед false |
| || | Логик OR | x || y | x ба y нь хоёулаа false үед false, бусад үед true |
| ! | Логик NOT | !x | x нь false бол true, эсрэг тохиолдолд false |
Жишээ нь deviation утга [-0.2, 0.2] завсараас гадна орших эсэхийг хоёр хэлбэрээр шалгаж болно: (deviation < -0.2) || (deviation > 0.2) эсвэл !(deviation >= -0.2 && deviation <= 0.2)
Бит үйлдлүүд нь байт доторхи битүүдтэй “нэг нэгээр” нь ажиллах боломж олгоно. Тухайлбал битүүдийг цэвэрлэх, сэргээх, бүлгээр нь инверс хийх гэх мэт. Мөн битүүдийн байрлалыг шилжүүлэн хөдөлгөж болно. Бит үйлдэл ашигладаг хамгийн энгийн жишээ бол Linux үйлдлийн системийн файл руу хандах зөвшөөрлийн бүтэц юм.
Битүүд нь баруунаасаа зүүн тийш 0-ээс эхлэн дугаарлагдана. Жишээлбэл, * тэмдэгтийн бит бүтцийг авч үзэе. Энэ тэмдэгтийн ASCII код нь 42 бөгөөд хоёртын системд 101010 болох юм. 101010 утгыг 8 битээр дүрслэхийн тулд урд нь 00 залгах хэрэгтэй.
Бит бүтэц 0 0 1 0 1 0 1 0
Бит дугаар 7 6 5 4 3 2 1 0
Go хэлний бит үйлдлүүдийг дараах хүснэгтэд харуулав.
| Үйлдэл | Утга | Жишээ | Үр дүн (битээр) |
|---|---|---|---|
| & | Бит AND | x & y | 1&1=1 , 1&0=0, 0&0=0 |
| | | Бит OR | x | y | 1|1=1, 1|0=1, 0|0=0 |
| ^ | Бит XOR | x ^ y | 1^1=1, 1^0=0, 0^1=0, 0^0=1 |
| ~ | Бит NOT (нэгийн гүйцээлт) | ~x | ~1=0, ~0=1 |
Бит үйлдлийн операнд нь бүхэл тоон төрөл байх ба үр дүн нь мөн бүхэл тоо байна.
Жишээ болгон a:=6, b:=11 утгуудын хооронд бит үйлдэл хийе.
a & bБүхэл тоон утгын тодорхой битүүдийг бит AND үйлдэл ашиглан 0-ээр цэвэрлэж болно. Цэвэрлэхэд ашиглаж байгаа битүүдийг бит маск гэж хэлдэг. Жишээ нь, 0xFF бит маскаар AND үйлдэл хийвэл тооны бага найман битээс бусад бүх битийг цэвэрлэнэ.
a &= 0xFF; // a = a & 0xFF; бичиглэлтэй адилЭнэ жишээнд харж байгаагаар нийлмэл олгох &= үйлдлийг мөн ашиглаж болж байна. Мөн бусад бит үйлдлүүдийг олгох үйлдэлтэй нийлүүлэн хэрэглэж болно.
Бит үйлдлүүд нь мөн дараагийн бит үйлдэлд зориулан бит маск бэлдэхэд ашиглагдана. Жишээ нь, 0x20 бит бүтцэд зөвхөн 5-р бит нь 1 байна. Тиймээс ~0x20 илэрхийллийг 5-р битээс бусад битийг 1 болгох маск болгон ашиглаж болж байна:
a &= ~0x20; // 5-р битийг цэвэрлэх~0x20 бит маскийг 0xFFFFFFDF гэж ашиглах нь илүү дээр юм, учир нь энэ нь машины бүтцээс хамааралгүй хүссэн үр дүнг гарган авахад илүү тохиромжтой, мөн хүн уншихад илүү ойлгомжтой байна.
Мөн | (OR) ба ^ (exclusive OR) үйлдлүүдийг тодорхой битүүдийг сэргээх, цэвэрлэхэд ашиглаж болно.
Жишээлбэл:
int mask = 0xC; // битээр 00001100
a |= mask; // 2 ба 3 дугаартай битүүдийг сэргээх
a ^= mask; // 2 ба 3 дугаартай битүүдийг инверслэхНэгэн ижил бит маск ашигласан хоёр дахь инверс нь эхний утгатай адил үр дүнг гаргана. Ө.х, b^mask^mask нь b хувьсагчийн анхны утгыг гаргана. Энэ чанарыг ашиглан хоёр бүхэл тооны утгуудыг гуравдагч хувьсагч ашиглалгүй хооронд нь сольж болно:
a ^= b; // a = a ^ b;
b ^= a; // b –д a-н анхны утгыг оноох
a ^= b; // a –д b-н анхны утгыг оноохЭнэ жишээний эхний хоёр илэрхийлэл нь b = b^(a^b) эсвэл b = (a^b)^b илэрхийлэлтэй ижил юм. Үр дүн нь b = a болно. Энэ үед гуравдахь илэрхийлэл (a ба b –ийн анхны утгуудыг ашиглан) нь a = (a^b)^a буюу a = b болгоно.
Обектийн санах ой дахь хаягийг тодорхойлох, массивын элемент индекслэх, бүтцийн гишүүнд хандах зэрэг нь хаяглах үйлдэл юм.
| Үйлдэл | Утга | Жишээ | Үр дүн |
|---|---|---|---|
| & | Хаяг авах | &x | х-г заах хаяг |
| [] | Индекслэх | x[y] | x массивын y байрлал дахь элемент |
| . | Бүтцийн гишүүнд хандах | x.y | x бүтцийн y нэртэй гишүүн |
Дээрх ангиллуудын алинд ч орохооргүй дараах хэдэн үйлдэл байна.
| Үйлдэл | Утга | Жишээ | Үр дүн |
|---|---|---|---|
| ( ) | Функц дуудах | log(x) | Заасан функцэд удирдлагыг шилжүүлнэ |
| len() | Обектийн хэмжээ олох | len(x) | х-н санах ойд эзлэх хэмжээ, урт |
| make() | Обект эсвэл обектуудын олонлог үүсгэх | make([]int, 10, 10) | 10 урттай бүхэл тоон массив үүсгэнэ |
| new() | Шинэ обектод санах ой хувиарлах | new(T) | T төрлийн хэмжээтэй санах ой хувиарлаад түүний хаягийг буцаана |
| append() | Хоёр массивыг залгах | append(s0, 2) | s0 массив дээр 2 утгыг нэмж залгана |
| copy() | Массивыг хуулах | copy(b, "Hello") | b массив руу Hello текстийг хуулна |
| delete() | Майпаас элемент хасах | delete(m, k) | m майпаас k түлхүүртэй өгөгдлийг устгана |
| .(type name) | Төрөл хувиргах | x.(string) | х-г string болгон хөрвүүлнэ |